ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΊΑ / ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΒΕΛΑΣ - ΦΙΛΙΑ ΒΟΝΤΑ

Η δειγματοληψία είναι μέρος της καθημερινότητάς μας: Η νοικοκυρά ελέγχει με μια κουταλιά αν είναι έτοιμο το φαγητό που ετοιμάζει. Από ένα ποτήρι κρασί ο δοκιμαστής ελέγχει την ποιότητα του κρασιού στο σύνολό του. Η αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου ελέγχεται σε έναν περιορισμένο αριθμό ασθενών. Η κατασκευαστική εταιρεία του μετρό για να μελετήσει το υπέδαφος στο οποίο θα ανοίξει τις σήραγγες παίρνει δείγματα του υπεδάφους ανοίγοντας τρύπες σε επιλεγμένα σημεία.

Οι δειγματοληπτικές μελέτες αποτελούν χρήσιμο εργαλείο σε πολλές επιστήμες όπως την κοινωνιολογία, την ψυχολογία, τη γεωργία, την οικονομία, την ιατρική, τη μηχανολογία, τις πολιτικές επιστήμες κ.ο.κ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι σφυγμομετρήσεις και οι δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης για θέματα πολιτικής φύσεως. Στόχος μιας δειγματοληπτικής μελέτης είναι η εκτίμηση (προσέγγιση) κάποιας παραμέτρου (π.χ. μέσης τιμής, ποσοστού κ.α.) ενός πληθυσμού.

Η δειγματοληπτική μελέτη βασίζεται σ´ ένα τυχαίο δείγμα που επιλέγεται με τη βοήθεια κάποιου σχεδίου δειγματοληψίας. Η ανάγκη εκτίμησης (και όχι ακριβούς υπολογισμού) της παραμέτρου οφείλεται στο γεγονός ότι ο πληθυσμός είναι συνήθως άπειρος ή πρακτικά άπειρος (πεπερασμένος αλλά πολύ μεγάλου μεγέθους) με αποτέλεσμα η εξέταση και η μελέτη κάθε μονάδας (στοιχείου) του να είναι πρακτικά αδύνατη. Ακόμα και στην περίπτωση πεπερασμένου πληθυσμού η προσέγγιση και η εξέταση κάθε μονάδας (δηλαδή η απογραφή) απαιτεί αφενός πολλούς πόρους και αφετέρου πολύ χρόνο.

Γενικά οι απογραφικές μελέτες (census survey) έχουν μεγάλο κόστος και είναι χρονοβόρες. Ως εκ τούτου η αξιοποίηση κατάλληλου δείγματος αποτελεί μονόδρομο ανεξάρτητα από το μέγεθος του υπό εξέταση πληθυσμού με αποτέλεσμα η δειγματοληψία να έχει καταστεί ένας από τους βασικούς κλάδους της Στατιστικής. Πράγματι ο γενικά αποδεκτός ορισμός της Στατιστικής είναι: Στατιστική είvαι η επιστήμη η οποία παρέχει τα αξιώματα και την μεθoδoλoγία πoυ διέπoυv:

α) τoν σχεδιασμό και τov τρόπo συλλoγής δεδoμέvωv-πληρoφoριώv-στοιχείων (Δειγματοληψία)

β) την oργάvωση, συστηματοποίηση και παρουσίαση δεδoμέvωv (Περιγραφική Στατιστική)

γ) τη εξαγωγή και διατύπωση συμπερασμάτωv, απoτελεσμάτωv και απoφάσεωv (Στατιστική συμπερασματολογία).